Wees volmaakt

Volmaakt zijn. Wie wil dat niet? Maar ga er maar eens aan staan! Kijken we naar wat er in de loop van de tijd hierover geschreven is dan kunnen we ons troosten met de gedachte dat er gelukkig meer mensen zijn geweest die met dit type teksten niet uit de voeten konden.

Morele acrobatiek
Waarschijnlijk komt dit omdat deze teksten vaak in morele zin werden uitgelegd. Volmaakt zijn ligt dan heel dicht in de buurt van perfect, zonder fouten willen zijn. Wie zo probeert te leven zal vaak op zijn tenen moeten lopen. Met het slijten van de jaren nemen dan de teleurstellingen toe over al die keren dat het weer niet lukte om volmaakt te zijn. Iemand omschreef daarom deze opvatting eens als morele acrobatiek: het overvragen van jezelf en je omgeving.

Psychische acrobatiek
Nu zijn er ook pogingen ondernomen deze tekst anders te duiden. In de wereld van New Age, maar ook bij een theoloog als Eugen Drewermann zien we de tendens om dit woord volmaakt te vervangen door het woord heel. In ons leven gaat het er niet om perfect te willen zijn, maar heel. Vooronderstelling hierbij is dat er in ieder mens zoiets is als een basis-harmonie, die ons helpen kan in eenheid met onszelf te leven. Hoe meer we in staat zijn te groeien aan de weerstanden die we in ons leven moeten overwinnen, des te meer zullen we uitgroeien tot een harmonisch iemand. Een heel mens.
Ook hier aarzel ik. Niet omdat ik het er niet mee eens ben dat ons leven een groeiproces is of aspecten van onszelf die ons dwarszitten met vallen en opstaan een plaats kunnen krijgen zodat we ze leren accepteren als horend bij onszelf.
Twijfel heb ik over het uitgangspunt dat mensen als ze maar genoeg hun best doen uiteindelijk die harmonische mens zullen worden die al zijn tegenspraken heeft overwonnen. Zoals ik bij de morele opvatting over de Bergrede sprak van morele acrobatiek, wil ik hier spreken van psychische acrobatiek. Het psychisch overvragen van jezelf door maar te rijpen en te rijpen en te rijpen moeten. Je zult maar veertig of vijftig jaar aan het rijpen zijn en die innerlijke harmonie nog steeds niet gevonden hebben. Je zou bijna een hekel aan jezelf krijgen!

Diversion of Angels
In het ballet "Diversion of Angels" van Martha Graham verbeelden drie danseressen oertypen van leven en liefde. De spil is de danseres in wit. Symbool voor het harmonische. Om haar heen dansen mannen magische cirkels. Ze kunnen haar niet bereiken. Dan is er de danseres in geel. Zij verbeeldt de speelsheid, het vlinderachtige en er is de danseres in rood (zie foto), de hartstocht in persoon. Wervelend uitgedanst. In de slotscène staat daar de danseres in wit als in perfecte harmonie met zichzelf. Roerloos. Ondertussen spreidt een van de mannen achter haar hoofd zijn vingers alsof ze een aureool draagt. Direct daarna gaat het licht uit. Einde ballet.
De suggestie die hier op mij van uitgaat is dat die perfecte harmonie iets goddelijks is. Onbereikbaar in ons leven. Want de aureool legt in de christelijke symboliek de nadruk op de goddelijke natuur van Christus. Dit ballet van Martha Graham kun je typeren als een ode aan het leven met zijn hartstochten, passies en gebrokenheden. In de danseressen in geel en rood hebben deze hun plaats. Ze horen erbij. Zonder hen zou het niet volkomen zijn geweest

Ode aan het leven
Nu terug naar de Bergrede. Mogen we deze misschien ook typeren als een ode aan het leven? Een ode aan het leven om het niet te versjacheren door elkaar naar het leven te staan en elkaar de ruimte te misgunnen om te zijn die we zijn? Waar het in de Bergrede om draait zijn precies die dingen die in dit verband zo moeilijk zijn. Hoe we omgaan met conflicten, agressie, jaloezie, bedrog, onze hartstochten en passies. En hoe een mens daarin zijn weg kan vinden zonder ze enerzijds te ontkennen en er anderzijds aan ten onder te gaan. Zolang wij leven zullen we hiermee immers te maken hebben. En wegen moeten zien te vinden ze op een positieve manier te hanteren.

Tot je bestemming komen
Misschien moeten we daarom dat woord volmaakt uit de Bergrede maar liever niet vertalen met ‘volmaakt’ maar met ‘tot je bestemming komen’ of met ‘beantwoorden  aan je doel’. De dingen waar Jezus het over heeft in de Bergrede die zijn er en horen bij ons leven, maar hebben niet het laatste woord. We beantwoorden aan ons doel wanneer we dit niet ontkennen en wegmoffelen. Anders gezegd: die beide danseressen in geel en rood bestaan, zijn er, in onszelf en buiten onszelf. Hoezeer we ons wellicht ook aangetrokken voelen door de danseres in wit, het ballet zou een vertekening van ons leven zijn geweest wanneer beide andere danseressen ontbroken hadden.

Troost
De troost die blijft is deze, dat we er met deze gebrokenheid, dus met onze hartstochten en passies, mogen zijn van God. Aanvaard als degene die we zijn. Niet ondanks onze gebrokenheid, maar met onze gebrokenheid. Van harte zelfs.

 © JOHAN BLAAUW

naar begin