www.
johanblaauw.nl
Hoe goed moet een mens zijn?
Een rabbijn uit Massachusetts in Amerika verliest zijn veertienjarige zoon aan een vreselijke ziekte. Deze catastrofe gooit zijn hele geloof in een almachtige en rechtvaardige God overhoop. Hij kon niet langer geloven dat God mensen datgene geeft wat ze verdienen.
Onvolmaaktheid
Onlangs is er aan deze reeks weer een toegevoegd.
Hoe
goed moet een mens zijn? Het is een aanvulling op zijn eerste boek.
Ook nu weer met een heldere boodschap: Gods liefde houdt niet op, telkens
waneer we iets verkeerds doen. En ook wijzelf hoeven niet op te houden
onszelf en anderen lief te hebben omdat wij niet volmaakt zijn. In bepaald
opzicht zijn we zelfs completer, wanneer ons iets ontbreekt.
Aan het slot van bet boek haalt Kushner de tekst
aan die hij als uitgangspunt nam voor zijn preek op de eerste Jom Kippoer,
de joodse Verzoendag, na het sterven van zijn zoon. Het verhaal ontleende
hij ditmaal niet aan de bijbel, maar aan een boekje van Shel Silverstein.
Een soort sprookje voor volwassenen.
"Er was eens een cirkel waaraan een stuk ontbrak.
Een grote driehoekige wig was eruit gesneden. De cirkel wilde één
geheel vormen, dus ging hij op zoek naar dat ontbrekende stuk. Maar omdat
hij incompleet was, kon hij slechts heel langzaam voortbewegen terwijl
hij door de wereld rolde. En terwijl hij langzaam voortrolde, bewonderde
hij de bloemen langs de weg. Hij praatte met vlinders. Hij genoot van de
zonneschijn. Hij vond talloze stukken, maar geen ervan paste. Sommige waren
te groot, en sommige waren te klein. Sommige waren te hoekig en andere
te puntig. Dus liet hij ze allemaal langs de weg liggen en hij bleef zoeken.
En toen, op een dag, vond hij een stuk dat volmaakt
paste. De cirkel was dolgelukkig. Nu was hij weer compleet, zonder dat
er iets ontbrak Hij nam het ontbrekende stuk in zich op en begon te rollen.
Nu hij een volmaakte cirkel was, kon hij heel snel rollen, te snel om bloemen
te zien, te snel om met vlinders te praten. Toen hij zich realiseerde hoe
anders de wereld leek wanneer hij er zo snel doorheen rolde, bleef hij
staan, ontdeed zich van het gevonden stuk en liet het langs de weg liggen.
Hij rolde langzaam weg, op zoek naar het ontbrekende stuk."
De rijkdom van verlangen
Kushner voegt hieraan toe dat volgens hem de
les van dit verhaal is "dat wij, op een eigenaardige manier, meer compleet
zijn wanneer we incompleet zijn, wanneer ons iets ontbreekt. De man die
alles heett, is in sommige opzichten een arm man. Hij zal nooit weten hoe
het voelt te verlangen, te hopen, zijn ziel te voeden met de droom over
iets beters.Hij zal nooit de ervaring opdoen dat iemand die van hem houdt
hem iets geeft wat hij altijd had willen hebben, maar nooit gehad heeft."
Voor mijn gevoel is hiermee de inhoudelijke kern
dit boek van Kushners zo ongeveer wel weergegeven. Te veel en te vaak gaan
we er volgens hem vanuit dat we volmaakt moeten zijn en geen fouten mogen
maken. Dit bezorgt ons een aanhoudend gevoel van schuld en teleurstelling.
Over onszelf. Over anderen.
Eva als heldin
Kushner staat uitvoerig stil bij het verhaal
van Adam en Eva in de Hof van Eden. Ten onrechte meestal gelezen als een
verhaal over ongehoorzaamheid en straf daarvoor van God.
Kushner ziet het als het diepzinnige bijbelse
verhaal van de evolutie en de opkomst van de mensheid, waarin verhalend
verteld wordt dat mensen juist niet volmaakt hoeven te zijn, met Eva als
de heldin van het verhaal die haar echtgenoot naar de "heerlijke nieuwe
wereld van morele eisen en morele beslissingen" brengt. Het verhaal eist
dus het tegendeel van volmaaktheid. Aparte hoofdstukken wijdt hij vervolgens
onder andere aan opvoeding, huwelijk en relaties binnen het gezin.
Het boekje is, zoals we dat van Kushner gewend zijn, in een vlotte en populaire stijl geschreven. Tal van voorbeelden uit literatuur en films verlevendigen zijn betoog, dat ik zo nu en dan net iets te glad vind. Het lijkt soms bijna alsof we, mits we er maar van overtuigd zijn dat wij en anderen niet volmaakt zijn, alle problemen aan zullen kunnen.
Harold S. Kushner, Hoe goed moet een mens zijn? - Een nieuwe visie op schuld en vergeving, Baarn 1996
Citaat:
"Misschien heeft men ons geleerd dat God alles
ziet wat we doen en al onze geheime gedachten kent, en waren we ervan overtuigd
dat Hij teleurgesteld was in ons. Misschien werden we achtervolgd door
het verhaal van Adam en Eva en dachten we: 'Als God op zo'n manier mensen
heeft gestraft die een kleine zonde hadden begaan, wat voor straffen heeft
Hij dan wel voor mij in petto, voor alle dingen die ik verkeerd heb gedaan?'.
Maar we kunnen God gaan zien als een God van vergiffenis, die begrijpt
dat onze menselijke natuur een mengeling is van het dierlijke en het goddelijke.
Omdat we op God lijken door onze kennis van goed en kwaad, proberen we
onszelf te verheffen, maar onze dierlijke aard trekt ons steeds weer naar
beneden zodat we aan de aarde gebonden blijven. We streven en struikelen,
en God heeft ons lief, omdat we streven en struikelen."